شناسایی مجموعه تصویر هزاران نسخه خطی ماوراءالنهر در «دُرّ پارسی»

ساخت وبلاگ
در تغییر تقسیمات اداری- سیاسی این قلمرو پهناور سرانجام «جمهوری مختار شوروی تاجیکستان» در قسمت کوهستان شرقی امارت بخارا شکل گرفت و بدین ترتیب رابطه فرهنگی فارسی زبانان سرزمین ماوراءالنهر با تقسیم امارت مستقل بخارا به دو جمهوری تاجیکستان و ازبکستان، به دو پاره تقسیم شد. سیاست قرار دادن تاجیک ها در برابر ازبک ها برای استمرار سلطه بر منطقه که از سوی اتحاد جماهیر شوروی اعمال می شد بر اختلافات و گسست ها افزود به طوری که طی کوتاه زمانی جابجایی های قومی- خاندانی گاه داوطلبانه و گاه با هدف پاکسازی مناطق و محلات مختلف روی نمود.
ویژگی مهم امارت بخارای قبل از برآمدن اتحاد جماهیر شوروی در این جمله خلاصه می شد: «این منطقه به دلیل پایگاه هویتی فکر و اندیشه پارسی از موقعیت ممتاز و منحصربه فردی برخوردار بود.» آنچه بدین ویژگی جنبه تأثیرگذاری را می بخشید میزان قابل ملاحظه ای از «میراث نیاکان» پارسی گوی ما و آنها، در آن جغرافیا بود که یا اصالتاً در این مناطق به تحریر درآمده، یا از بازارهای ری، نیشابور، بغداد، شامات و مصر ابتیاع شده و انتقال یافته، و یا توسط مکاتب و مدارس پُرشمار از طلاب بخارا، سمرقند، خجند، خوارزم، تِرمذ، فرغانه و... استنساخ و گردآوری شده بود. این آثار با مصداق قرار دادن آنچه که باقی مانده است بدون تردید یکی از ذخایر مهم دنیای اسلام در حوزه فرهنگ و زبان، علم و اندیشه، فقه و کلام، و سنن و آداب است. به دلیل کثرت منابع فارسی این مجموعه، عملاً می توان چنین نتیجه گرفت که میراث مورد اشاره مؤید بخشی از تأثیر و جایگاه ایرانیان در تمدن اسلامی و تاریخ بشری است.
مجموعه مورد اشاره پس از این تغییرات در ساختار اداری- سیاسی منطقه به صورتی پراکنده منتشر شد. در ازبکستان سیاست تجمیع آثار و انتقال آنها به مرکزیت سیاسی ازبک نشین تاشکند در دستور قرار گرفت. از این رو کتابخانه های کهن بخارا، خوارزم، فرغانه، سمرقند و... یا انتقال یافت و یا تخلیه شد. در پس این رویداد، برخی از آثار توسط خانواده های تاجیک رانده شده به کوهستان های شرقی- یعنی منطقه تاجیکستان امروزی- وارد شد و در کتابخانه ها و مراکز متعدد جای گرفت. مهمترین این مراکز به ترتیب انستیتوی دستخط های آکادمی علوم جمهوری تاجیکستان بود و پس از آن کتابخانه های فردوسی شهر دوشنبه و اُورا تپه در نزدیکی خجند را می توان نام برد که مأوای آثار مورد اشاره گردیدند. با مرور زمان و جمع آوری نسخه های خطی از روستاها و شهرها به ویژه منطقه اسماعیلی نشین بدخشان بر کمیّت و قوت آثار جمع آوری شده افزوده شد و در نهایت به جهت کثرت تحقیقات و تتبعات تاجیکان و نیز بر اثر راهنمایی های شخصیت برجسته ای همچون استاد لاهوتی (ایرانی پناهنده شده به تاجیکستان) که بر منصب وزارت فرهنگ آن جمهوری تکیه زد، تصاویر متعددی از نسخه های منحصربه فرد تاشکند و سایر مناطق اتحاد جماهیر شوروی سابق نیز گردآوری و بر ارزش این گنجینه افزود.
طی اواخر سال 1391 با توجه به دریافت تصاویر رقومی شده برخی از متون موجود در ماورالنهر، و از سر توجه و دقت وزیر وقت امور خارجه جناب آقای دکتر سید علی اکبر صالحی، امکانی میسر گردید که کار مطالعه این آثار و شناسایی آن آغاز شود. بلاشک آثار این مجموعه حائز اهمیت مهمی در مطالعات ایرانشناسی، زبان فارسی، تصوف و عرفان، ماوراءالنهر شناسی، و سرانجام عقاید و اندیشه های مذهبی اعم از اسماعیلیه بدخشان تا شعبات و فروع مذاهب حنفی و شافعی پراکنده در منطقه را شامل شده است.
عصر صحرا...
ما را در سایت عصر صحرا دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : عبدالمناف آق ارکاکلي asresahra بازدید : 405 تاريخ : پنجشنبه 21 آذر 1392 ساعت: 10 PM

لینک دوستان

نظر سنجی

نظر شما درباره ی وبلاگ عصر صحرا چیست

خبرنامه